Jaki konserwatyzm? Jan Hroudný o książce Yorama Hazony’ego

Na łamach pism „Kontexty” czeski publicysta i analityk Jan Hroudný opublikował artykuł (przedrukowany przez portal think-tanku Petra Fiali Pravý břeh), w którym analizuje tezy postawione w książce Conservatism: A Rediscovery, napisanej przez Yorama Hazony’egp. Uznaje ją za „prawdopodobnie najważniejszą książkę napisaną w minionym roku przez jednego z czołowych konserwatywnych intelektualistów”. Hroudný na wstępie przyznaje, że był sceptyczny wobec niektórych tez poprzedniej książki amerykańsko-izraelskiego autora The Virtue of Nationalism, będącej „obroną państw narodowych przed jakimkolwiek uniwersalizmem, także liberalnym” – przede wszystkim do jej historycznego ujęcia, które uważa za dość wątpliwe.

W szkicu o nowej książce Hazony’ego jej czeski komentator najpierw referuje jej treść – analizę kolejnych faz anglosaskiego konserwatyzmu. Następnie przechodzi do wskazania największego, jego zdaniem, problemu z koncepcją Hazony’ego, a ten się pojawia, gdy Hazony „próbuje nakreślić swoją wizję dalszego kierunku polityki konserwatywnej”, Hroudný uznaje tę partię książki za „w najlepszym razie szkic” i wskazuje, że brakuje wskazania, jak osiągnąć stan wskazywany przez jej autora za pożądany. Twierdzi, że na tym polega problem całego „narodowego konserwatyzmu” – koncepcji postawionej przez Hazony’ego: jest dobry w diagnozowaniu problemów, ale gorzej mu idzie ze znajdywaniem ich rozwiązań, Jako przykład czeski analityk przytacza konferencję narodowych konserwatystów NatCon, która odbyła się w maju 2023 roku w Londynie – z udziałem m.in. Hazony’ego. Wystąpiła na niej brytyjska minister spraw zagranicznych S. Braveman, która mierzy się – bez powodzenia – z rozwiązaniem problemu migracji. Za kolejny problem z koncepcją Hazony’ego uznaje Hroudný nacisk stawiany w niej na religię jako mającą stanowić podstawę anglosaskiego konserwatyzmu. Przypomina, że religijność w USA i Wielkiej Brytanii spada. W tym kontekście wspomina innego znanego amerykańskiego autora konserwatywnego ostatnich lat Roda Drehera, który posunął się pesymistycznego wniosku, że „konserwatywni chrześcijanie w Stanach Zjednoczonych powinni przyznać się do porażki i dokonać strategicznego odwrotu”. Hroudný uważa, że narodowy konserwatyzm popełnia błąd, dodając do listy swych wrogów prawicowych liberałów, gdyż w ten sposób nie daje możliwości pozyskania nowego elektoratu. Mimo jednak tych krytycznych uwag, Hroudný podkreśla, że książka Hazony’ego trafnie wskazuje na błędy, jakie popełnili zachodni konserwatyści po II wojnie światowej, gdy zignorowali „niektóre obszary życia publicznego i bezkrytycznie przyjęli liberalną doktrynę ekonomiczną jako dogmat”. Hazony w swej pracy „zapewnia solidny przegląd myślenia konserwatywnego” i dlatego Conservatism: A Rediscovery stanowi zdaniem Hroudný’ego, „istotny wkład” w debatę o przyszłości konserwatyzmu.

https://pravybreh.cz/znovuobjeveny-konzervatismus-nova-kniha-yorama-hazonyho/ [grudzień 2023]