Przejawami słabszego zrozumienia szerszego kontekstu sojuszów obronnych i bezpieczeństwa w obszarze euroatlantyckim było na przykład niższe poparcie społeczne dla udziału Słowacji w ewentualnych działaniach wojskowych NATO (w tym misjach pokojowych w innych krajach), sprzeciw wobec rozmieszczenia sił sojuszniczych na terytorium Republiki Słowackiej lub odmowa dostarczenia broni Ukrainie walczącej z rosyjską agresją.
Wśród znacznej części społeczeństwa utrzymywały się iluzje i mylne stereotypy na temat roli poszczególnych państw w rozwoju sytuacji w sąsiedztwie Słowacji i na świecie. Do podsycania wspomnianych iluzji i stereotypów, odnoszących się także do kwestii bezpieczeństwa i obronności, przyczyniali się przedstawiciele wielu podmiotów politycznych, którzy w ostatnim czasie swoimi postawami i działaniami skutecznie zaprzeczali narodowemu konsensusowi w kwestiach polityki zagranicznej i obronnej.
Poziom wiarygodności słowackich sił zbrojnych, będący w badaniach opinii publicznej na relatywnie wysokim poziomie praktycznie przez całe trzydziestolecie, w ostatnich dwóch latach zaczął spadać. Również w tym przypadku widoczne stało się upolitycznienie kwestii zaufania do armii, wzmacniane wpływem zagranicznych aktorów na słowackie podmioty polityczne, a także działalnością dezinformacyjno-propagandowych platform internetowych, zarówno krajowych, jak i zagranicznych.
Na podstawie oceny ponad trzydziestu lat demokratycznych reform i integracji z UE i NATO można stwierdzić, że postrzeganie przez Słowaków tego procesu jako sukcesu są związane z postrzeganiem sił politycznych, które bezpośrednio wdrażają te kroki. Republika Słowacka wkracza w kolejną dekadę swojego istnienia jako niepodległe państwo w warunkach ciągłej walki o charakter państwa i utrzymanie zachodniego wektora w jego orientacji zewnętrznej.
Antysystemowe siły polityczne i ich sojusznicy umocnili w ostatnich latach swoją pozycję na Słowacji w sposób bezprecedensowy. Nie ukrywają, że zamierzają nie tylko naciskać na rewizję działań instytucji państwowych, w tym organów ścigania, ale także na zmiany w kwestii orientacji polityki bezpieczeństwa i obronności wbrew istniejącemu prozachodniemu konsensusowi.
Po wyborach parlamentarnych z września 2023 r. władzę na Słowacji przejęła koalicja Smer-SD – Hlas-SD – SNS. Mesežnikov zauważa, że swoim expose nowy rząd zadeklarował spójność swojej polityki z długoterminowymi prozachodnimi ramami zewnętrznej orientacji państwa („Rząd uważa członkostwo Republiki Słowackiej w Unii Europejskiej za niepodważalne. Unia Europejska, jako unikalny i wyjątkowy projekt, jest przestrzenią życiową Słowacji (…). Rząd będzie wspierał wypełnianie zobowiązań wynikających z członkostwa w Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO). Republika Słowacka pozostanie godnym zaufania i solidarnym sojusznikiem”). Jednak w okresie 2020-2023 dwie partie nowo utworzonej koalicji rządowej – Smer-SD i SNS – zachowywały się de facto jak przeciwnicy euroatlantyckiego kierunku polityki bezpieczeństwa i obronności Słowacji, podczas gdy trzecia partia – Hlas-SD – aktywnie przyłączała się do nich w niektórych krytycznych sytuacjach (np. podczas negocjacji słowacko-amerykańskiej umowy obronnej w latach 2021-2022). Przedstawiciele wymienionych podmiotów pielęgnowali antyzachodnie i antyatlantyckie nastroje wśród swoich zwolenników, rozpowszechniali prorosyjską dezinformację i narracje spiskowe, próbowali zdyskwalifikować swoich przeciwników politycznych, oskarżając ich o „zdradę interesów narodowych”, „uleganie obcym mocarstwom”. W ten sposób stworzyli jeszcze bardziej sprzyjające warunki do zmniejszenia poparcia społecznego dla podstawowych filarów architektury obronności i bezpieczeństwa Republiki Słowackiej.
Krótki okres, który upłynął od wyborów sugeruje, że najbliższe lata mogą stać się dla zwolenników jednoznacznie prozachodniej polityki bezpieczeństwa i obronności czasem walki o jej zachowanie w praktyce, ale także zabiegania o utrzymanie poparcia społecznego dla takiej polityki na poziomie wystarczającym do jej kontynuacji w obliczu ewentualnych zmian władzy.
Opracował AW
